Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη 17 Απριλίου 2024

“Εγκέφαλος ποπ κορν” – Η διάσπαση της προσοχής μας λόγω τεχνολογίας16/04/2024



ΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ


Πρόσφατα δεδομένα σχετικών ερευνών δείχνουν ότι η μέση διάρκεια της ανθρώπινης προσοχής είναι 8,25 δευτερόλεπτα. Εάν αυτός ο αριθμός δε σημαίνει τίποτα για εσάς, τότε σκεφτείτε το εξής: Τα χρυσόψαρα έχουν μέση διάρκεια προσοχής 9 δευτερολέπτων. Σκεφθείτε το για ένα λεπτό!


Μέσα σε αυτό το χάος και τη ζοφερή εικόνα των μειωμένων γνωστικών ικανοτήτων, βομβαρδιζόμαστε τώρα με έναν νέο όρο: «εγκέφαλος ποπ κορν». Ας ρίξουμε φως στο θέμα και ας δούμε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε. Δυστυχώς, ούτε η δυνατότητα προσήλωσης μας βελτιώνει τα πράγματα, αν σκεφτεί κανείς ότι σε μόλις 15 χρόνια (από το 2000 έως το 2015) η ικανότητά μας να παραμένουμε προσηλωμένοι μειώθηκε κατά 25%.

«Ο “εγκέφαλος ποπ κορν” αναφέρεται στο μυαλό μας, το οποίο μεταπηδά συνεχώς από τη μια σκέψη στην άλλη, παρόμοια με το πώς το ποπ κορν σκάει σποραδικά σε ένα δοχείο. Υπό αυτό το πρίσμα, οι σκέψεις ενός ατόμου μεταπηδούν από τη μια ιδέα στην άλλη, χωρίς πολύ βάθος ή εστίαση και όλο αυτό αποτελεί μια κατάσταση διάσπασης της προσοχής με γρήγορες εναλλαγές στην εστίαση του θέματος», εξηγούν οι νευροψυχίατροι. Αν νομίζετε ότι αυτό σας θυμίζει έναν όρο που όλοι γνωρίζουμε ήδη, Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ADD), τότε έχετε δίκιο. Όπως και με το ADD, τα άτομα με «εγκέφαλο ποπ κορν» αντιμετωπίζουν αρκετές γνωστικές δυσκολίες.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, ο “εγκέφαλος ποπ κορν” έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκολία των ατόμων να παραμείνουν συγκεντρωμένοι στην εργασία τους, κάτι που άθελά τους οδηγεί σε κακή απόδοση. Αυτή η ανήσυχη ψυχική κατάσταση οδηγεί κατ’επέκταση σε μια αίσθηση εξάντλησης.

Οι αιτίες του “εγκεφάλου του ποπ κορν”


Ο “εγκέφαλος ποπ κορν” δεν είναι επίσημος όρος που συναντάμε στα βιβλία ψυχολογίας. Αν και είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε την ακριβή στιγμή ή την πλατφόρμα όπου πρωτοεμφανίστηκε αυτός ο όρος, πιθανότατα κέρδισε την διάδοσή του μέσω… πλατφορμών όπως το TikTok, το Reddit ή το Twitter.

Είναι σύνηθες να εμφανίζονται νέοι όροι και φράσεις σε διαδικτυακές κοινότητες, όπου οι χρήστες μοιράζονται εμπειρίες και ιδέες που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και τη γνωσιακή λειτουργία. Αυτή λοιπόν η αλλαγή στο βαθμό τής διάσπασης της προσοχής μας, προκαλείται εν μέρει από την τεχνολογία.

Έτσι, ενώ οι χρήστες αλληλεπιδρούσαν στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και συζητούσαν το πώς το multitasking και η υπερφόρτωση ερεθισμάτων οδηγούν σε μειωμένο εύρος προσοχής, ο όρος «εγκέφαλος ποπ κορν» έκανε την εμφάνιση του καθώς ταυτίστηκε με τις εμπειρίες τους και έγινε viral.


Διαδίκτυο και “εγκέφαλος του ποπ κορν”

Παρασκευή 8 Μαρτίου 2024

Στα άδυτα της σχέσης εγκεφάλου και ψυχής – Η 3η θεωρία

Στα άδυτα της σχέσης εγκεφάλου και ψυχής – Η 3η θεωρία



Μια «κεντρώα» θεωρία, ανάμεσα στον δυϊσμό και τον δημοκρίτειο ή επιστημονικό υλισμό, για τη σχέση της ύλης και του ψυχισμού καταθέτει με το βιβλίο του «Ύλη και Γνώση – Η σχέση του ψυχισμού και του εγκεφάλου από την προκλασική αρχαιότητα έως τον αιώνα της τεχνητής νοημοσύνης» (εκδ.GUTENBERG, 2023) ο ομότιμος καθηγητής Κλινικών Νευροεπιστημών του πανεπιστημίου του Tennessee Ανδρέας Κ. Παπανικολάου[1]. Την ονομάζει «πραγματιστική προσέγγιση», στηρίζεται στα πορίσματα της σύγχρονης φυσικής και στον αυστηρό επιστημονικό πειραματισμό και επιχειρεί να απαντήσει στο αίτημα της αντιστοιχίας μεταξύ νευρωνικών σημάτων και εμπειριών.

Ο στιβαρός ερευνητής που είχα την τύχη να απολαύσω στο προηγούμενο βιβλίο του «Μυστική Γνώση - Μια επιστημονική προσέγγιση του θρησκευτικού, φιλοσοφικού και φαρμακογενούς μυστικισμού» (εκδ. GUTENBERG, 2021), Ανδρέας Παπανικολάου έχει τη γνώση και το θάρρος να αναπτύξει διεξοδικά και αντικειμενικά όλες τις προηγηθείσες θεωρήσεις ή δόγματα για να τις αξιολογήσει, τις αποτιμήσει και εν τέλει να αποκαλύψει τις εύλογες αδυναμίες τους.

Το «Ύλη και Γνώση» δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο. Προϋποθέτει συγκέντρωση και σταδιακή εξοικείωση με φιλοσοφικούς όρους και των επιστημών του εγκεφάλου, όμως είναι συναρπαστικό καθώς αναφέρεται σε μια τεράστια βιβλιογραφία και κυρίως παρουσιάζει με εύληπτο τρόπο μια σειρά πειραμάτων για το πώς ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται και συγκροτεί μέσα από την εμπειρία γνώση.

Ξεκινάει με τα δύο βασικά δόγματα μεταφυσικών πεποιθήσεων, τα εύλογα αφηγήματα. Τον δυϊσμό, όπου η ύλη και το πνεύμα (ψυχή) αποτελούν αναγκαία συνθήκη παραγωγής εμπειριών και συνειδητών πράξεων. Το δόγμα αυτό είναι κυρίαρχο στις πολιτισμένες κοινωνίες, αλλά οδηγεί σε γνωσιολογικά αδιέξοδα, βασικότερο των οποίων είναι ο τρόπος συμπράξεως του άυλου παράγοντα με τα εγκεφαλικά δίκτυα. Αναφέρεται διεξοδικά στους δύο βασικούς δυϊσμούς, του Πλάτωνα και του Καρτέσιου, αλλά και σε τέσσερις που ακολούθησαν.

Κατ΄ανάλογο τρόπο προσεγγίζει τον επιστημονικό υλισμό (μονισμός), που θεωρεί ότι ένας και μόνος ουσιαστικός παράγοντας υπάρχει, η ύλη. Αναφέρεται στον υλιστικό μονισμό του Δημόκριτου, στον αριστοτελικό μονισμό (η πραγματικότητα παρουσιάζεται ως πνεύμα και ως ύλη) και στον αντίθετό τους υλιστικό μονισμό του Μπέρκελεϊ. Ο επιστημονικός υλισμός άλλωστε είναι το κυρίαρχο δόγμα στους νευροεπιστήμονες. Τα «διάφορα λειτουργικά δίκτυα (του εγκεφάλου) θεωρούνται όχι μόνο αναγκαία, αλλά και ικανά για την γένεση κάθε εκφάνσεως ψυχισμού, δηλαδή για την γένεση των παντοειδών εμπειριών και συνειδητών πράξεων»… «οι εμπειρίες θεωρούνται αιτιακώς αδρανή υποπροϊόντα των νευρωνικών σημάτων του εγκεφάλου. Η άποψη αυτή ονομάζεται και θεωρία της ταυτότητας, διότι δηλώνει ότι τα δίκτυα του εγκεφάλου είναι ταυτόχρονα και εμπειρίες. Όμως, όπως αποδεικνύει με τη χρήση πολλών πειραμάτων και λογικών αναλύσεων, κι αυτή οδηγεί σε γνωσιολογικά αδιέξοδα.

Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 2024

Μαρία Ζαφρανά: Ποτέ δεν πρέπει να λες σε ένα παιδί ότι έχει κάνει λάθος


Οι ιδιότητες του εγκεφάλου και η σημασία της εκπαίδευσης του παιδιού στην ηλικία 0-6 ετών.

Η ομότιμη καθηγήτρια Μαρία Ζαφρανά μιλά για την ειδίκευσή της στη νευροψυχολογία του εγκεφάλου και τη σημασία της εκπαίδευσης στα πρώτα χρόνια του παιδιού. 
Επίσης αναφέρεται για το σύστημα Μοντεσσόρι που η ίδια εφάρμοσε, ώστε πρακτικά να υλοποιήσει τις παιδαγωγικές της προτάσεις στην προσχολική ηλικία.

Πέμπτη 13 Ιουλίου 2023

Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στον εγκέφαλο





ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ 


Η εμφάνιση του ελληνικού αλφαβήτου στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο τον 9 ο αιώνα π.Χ. προκάλεσε μία νευροανατομική μεταβολή στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου των γραφέων διαφορετική από εκείνη που είχε προκάλεσε η Γραμμική Β στο παρελθόν της οποίας η επεξεργασία γίνεται μόνον στην δεξιά πλευρά του εγκεφάλου των αντιστοίχων γραφέων. Κατά συνέπεια η προσθήκη αυτού του νοητικού εργαλείου στην ανθρωπότητα μέσω των Ελλήνων είναι υπεύθυνη για τον πακτωλό των αφηρημένων εννοιών αρχικώς στον Ελληνικό κόσμο και μετά στον υπόλοιπο κόσμο όπου έγινε χρήση της μετεξέλιξης του αρχικού Ελληνικού αλφαβήτου σε αλφάβητα άλλων χωρών βασισμένων στο Ελληνικό που ήταν το πρώτο που είχε 7 φωνήεντα. 

Η εξέλιξη του Homo Sapiens στον Ελληνικό χώρο είχε βιογενετική επίπτωση στο DNA του. Στον χώρου αυτό υπήρξε σύμμειξη μεταξύ του προϋπάρχοντος άλλου είδους ανθρώπου του Homo Neanderthal. Σήμερα αποδεικνύεται ότι οι σημερινοί άνθρωποι έχουν 2-3% γονίδια από το άλλο είδος ανθρώπου. Ωστόσο ο Homo Sapiens έκανε ένα ταξείδι στην Κρήτη το 50000 πριν από σήμερα. Υπάρχουν ευρήματα του κρανίου του καλώς μελετημένα και χρονολογημένα. Το ταξείδι αυτό αποδεικνύει ύπαρξη έναρθρου λόγου στο Αιγαίο διότι οφείλεις να κατασκευάσεις πλωτό μέσο και να κατευθύνεις το μέσο αυτό τελικώς σε ξηρά. Οι συνεχώς εξελισσόμενοι άνθρωποι απόκτησαν τελικώς τις ιδιότητες εκείνες οι οποίες στοιχειοθετούν τον πληθυσμό των Ελλήνων. ----------------------------------------------------------------------------------------- ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΟΥ

 Ο καθηγητής κ. Σταύρος Π. Παπαμαρινόπουλος προέρχεται από την Αρκαδία και από τους δύο γονείς του, την Δήμητρα και τον Παναγιώτη Παπαμαρινόπουλο από την Τεγέα και την Καρύταινα αντιστοίχως. 

Έχει πτυχίο Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1973) ενώ τελείωσε την διδακτορική του διατριβή στην γεωφυσική στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου το 1979. Έχει κάνει μεταδιδακτορικές έρευνες στο Κάρντιφ, στο Νιού Κάστλ και στην Οξφόρδη. Διετέλεσε Καθηγητής Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών κατά τα έτη 1983-2012. Έχει διδάξει Γεωφυσική σε φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας και Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών, φοιτητές του Τμήματος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2000-2005) και μεταπτυχιακούς φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, του τμήματος Μηχανικών Μεταλλειολόγων-Μεταλλουργών (1995-2000).

Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2023

Θωμάς Ακινάτης vs Elon Musk

από John Jalsevac



Ο Elon Musk βρίσκεται και πάλι στην επικαιρότητα, αυτή τη φορά επειδή μίλησε για το πώς θέλει να βάλει μικροτσίπ στον εγκέφαλό μας.

Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Musk πρότεινε ότι το εμφυτεύσιμο τσιπ της Neuralink θα μπορούσε να είναι έτοιμο για δοκιμές σε ανθρώπους σε μόλις έξι μήνες. (Ήταν συνιδρυτής της εταιρείας το 2016.) Ο Musk καυχήθηκε ότι το τσιπ θα μπορούσε μια μέρα να επιτρέψει στους χρήστες να ελέγχουν τα smartphones τους με τις σκέψεις τους, ακόμη και “καλύτερα από κάποιον που έχει λειτουργικά χέρια”.

Αυτά είναι αρκετά ήπια πράγματα για τον Μασκ.

Ο Μασκ έχει στο παρελθόν μιλήσει με ευφράδεια για τη “μεταφόρτωση” της συνείδησής μας σε έναν υπολογιστή ή ακόμη και σε ένα νέο σώμα, ώστε να μπορούμε να “ζήσουμε για πάντα”. Μία από τις πολλές υπερανθρωπιστικές φαντασιώσεις που έχει διασκεδάσει όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι μια μέρα θα είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε εμφυτεύματα εγκεφάλου για να αποθηκεύουμε μνήμες. “Θα μπορούμε να αποθηκεύουμε και να αναπαράγουμε αναμνήσεις”, είπε σε μια άλλη εκδήλωση της Neuralink το 2020. “Το μέλλον θα είναι περίεργο”.

Ως κάποιος που έχει περάσει τα τελευταία έξι χρόνια μελετώντας τη μνήμη, δεν έχω εντυπωσιαστεί. Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερα “περίεργο” στο να μπορείς να “αποθηκεύεις και να αναπαράγεις” αναμνήσεις. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό από πάντα, χρησιμοποιώντας το πιο εξελιγμένο νευρωνικό δίκτυο “υγρού λογισμικού” στο σύμπαν: τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2023

Γράμμα του Ουμπέρτο Έκο στον εγγονό του: «Καλλιέργησε τη μνήμη σου και θα ζήσεις χίλιες ζωές»


Έφη Αλεβίζου


Πρόκειται για μια προειδοποίηση προς όλους εκείνους που δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς το διαδίκτυο.

Το 2014, ο διάσημος Ιταλός συγγραφέας και φιλόσοφος Ουμπέρτο Έκο έγραψε στον εγγονό του μια ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε κατόπιν παραγγελίας στο εβδομαδιαίο, ιταλικό περιοδικό L’Espresso, το οποίο είχε ζητήσει από τον ίδιο και από άλλες 13 προσωπικότητες του πνεύματος να γράψουν μια επιστολή για τη χρονιά.

Σε αυτήν μιλούσε για την απώλεια μνήμης της νέας γενιάς, η οποία έχει συνηθίσει να αναζητά τα πάντα στο διαδίκτυο. Λίγα χρόνια αργότερα, τα λόγια της αντηχούν ακόμη πιο επίκαιρα από ποτέ.

Πρόκειται για μια προειδοποίηση προς όλους εκείνους που δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς το Διαδίκτυο.

Σάββατο 18 Ιουνίου 2022

Πραγματικότητα εναντίον ψευδαίσθησης. Οι άνθρωποι έχουν κλαπεί από την ικανότητά τους να «αποκρυπτογραφούν μεταξύ γεγονότων και φαντασίας»

***

Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 3 Μαΐου 2022

Ο διευθυντής της CIA, William Casey , φημολογείται ότι είπε στον Ronald Reagan "Θα ξέρουμε ότι η παραπληροφόρησή μας είναι πλήρης όταν όλα όσα πιστεύει το αμερικανικό κοινό είναι ψευδή".

Γρήγορα προς τα εμπρός τριάντα χρόνια, και δεν υπάρχει κανένα κομμάτι μυθοπλασίας που δεν θα καταπιούν οι μάζες.

Από το Γουόκ μέχρι τον COVID έως τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι άνθρωποι δεν κάνουν πλέον τα δικά τους ιδεολογικά προσκυνήματα στην αλήθεια – η αλήθεια σερβίρεται έτοιμη από τους πολιτικούς τους καλύτερους.

Σήμερα, υπάρχει μικρή διάκριση μεταξύ των δύο ημισφαιρίων: πραγματικότητα και ψευδαίσθηση. Δεν είναι τόσο ότι οι άνθρωποι έχουν κλέψει την ικανότητά τους να αποκρυπτογραφούν μεταξύ αυτών των δύο, είναι ότι τα γεγονότα έχουν επαναπροσανατολιστεί σε φαντασία και η μυθοπλασία σε γεγονότα. Είναι μια υποβάθμιση της επιστημολογίας τόσο σημαντική, που οι άνθρωποι δεν ξέρουν καν ότι δεν ξέρουν ότι δεν ξέρουν τι συμβαίνει, για να αναφέρω έναν πρώην αναρχικό.

Στο μεγάλο σχέδιο των πραγμάτων, η ανθρωπότητα έχει μαρτυρήσει τον εαυτό της και η ζωή όπως την ξέρουμε έχει μεταμορφωθεί σε ένα είδος επιστημονικής φαντασίας, σαπουνόπερας με λίγους κοινούς προγόνους στην πραγματικότητα . Ακόμη και οι άνθρωποι που σκέφτονται σωστά απαιτούν το ισοδύναμο ενός εγκεφαλικού αλυσοπρίονου για να εξιχνιάσει το πλήθος των απίθανων αφηγήσεων σε κάτι που μοιάζει πολύ με την πραγματικότητα. Πηγαίνει πέρα ​​από τη φαντασία στον προγνωστικό προγραμματισμό. Δεν σας εξαπατούν απλώς. σου δείχνουν ότι σε εξαπατούν .

Αυτό που δεν υπάρχει ούτε εδώ ούτε εκεί στους εξαπατημένους είναι το ιστορικό των απατεώνων τους. Πριν στεγνώσει το μελάνι στο δημοσιογραφικό χαρτί που κηρύττει την κρίση σε αναμονή, οι παραποιήσεις του COVID θάφτηκαν κάτω από τα ψέματα του πολέμου, το χειροκρότημα του Zelensky στο Westminster έριξε την απελευθέρωση δεδομένων της Pfizer από το βήμα και εκείνοι που είχαν προηγουμένως ενωθεί στο ισχίο με τον COVID κολλήθηκαν στο οι Ουκρανές νύφες τους.

Όλο αυτό το φιάσκο κρύβει νερό γιατί αυτό που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι γνωρίζουν με βεβαιότητα, δεν είναι έτσι , είναι μια συναίνεση. Μια υπεροχή κατασκευών, ψευδών και ψευδοπροφητών διέπει το πνευματικό περιβάλλον. Οι άνθρωποι λατρεύουν το πεζό και δοξάζουν την τέχνη. Οι ηθικές μας επιλογές καθοδηγούνται από κοινοτοπίες και όχι από αρετή, ανέκδοτο και όχι αποδεικτικά στοιχεία.

Για να περιπλέκουμε τα πράγματα, ό,τι παλαιότερα θεωρούνταν ιερό έχει γίνει βέβηλο και ό,τι ήταν προηγουμένως βέβηλο έχει γίνει ιερό , όπως αναφέρει ο Robert Sepehr .

Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2022

Ο Covid-19 οδηγεί σε εγκεφαλικές αλλαγές και άνοια παρόμοια με το Αλτσχάιμερ, διαπιστώνει νέα μελέτη που βασίζεται σε τεχνητή νοημοσύνη

Σύμφωνα με πρόσφατη αμερικανική έρευνα, ο Covid-19 μπορεί να οδηγήσει στον τύπο των εγκεφαλικών αλλαγών που είναι κοινές στη νόσο του Αλτσχάιμερ και μια ομάδα επιστημόνων έχει εντοπίσει τους μηχανισμούς με τους οποίους μπορεί να προκαλεί τέτοιες βλάβες.

Ο Covid-19 οδηγεί σε εγκεφαλικές αλλαγές και άνοια παρόμοια με το Αλτσχάιμερ, διαπιστώνει νέα μελέτη που βασίζεται σε τεχνητή νοημοσύνη

Οι γνωστικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της άνοιας, αναφέρονται όλο και περισσότερο ως επιπλοκή του εξαιρετικά μεταδοτικού ιού SARS-CoV-2 που προκαλεί τον Covid-19, αποκάλυψαν ερευνητές πίσω από την πρόσφατη μελέτη στην κλινική Κλίβελαντ στο Οχάιο. 

« Οι αναφορές για νευρολογικές επιπλοκές σε ασθενείς με Covid-19 και ασθενείς με «μακρινούς αποστολείς», των οποίων τα συμπτώματα επιμένουν μετά την εξάλειψη της λοίμωξης γίνονται πιο συχνές, υποδηλώνοντας ότι [ο ιός] μπορεί να έχει μόνιμες επιπτώσεις στη λειτουργία του εγκεφάλου », είπαν οι συγγραφείς της μελέτης. , το οποίο δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Alzheimer's Research & Therapy . 

ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΟ RT.COM1 στους 3 επιζώντες του Covid-19 αναπτύσσει νευρολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα μέσα σε 6 μήνες - μελέτη

Ο στόχος των ερευνητών ήταν να αποκαλύψουν τους μηχανισμούς που ευθύνονται για επιπλοκές που σχετίζονται με τον εγκέφαλο, όπως το παραλήρημα και η απώλεια γεύσης ή όσφρησης που συχνά εντοπίζονται σε ασθενείς με νέο κορωνοϊό. Για να γίνει αυτό, συνέκριναν σε μοριακό επίπεδο τα γονίδια-ξενιστές του Covid-19 και εκείνα που ευθύνονται για ορισμένες νευρολογικές διαταραχές.

Έχοντας συλλέξει τα δεδομένα τόσο των ασθενών με Covid-19 όσο και των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για να μετρήσουν την εγγύτητα μεταξύ τους. Ανέλυσαν επίσης τυχόν γενετικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στον νέο ιό να μολύνει εγκεφαλικούς ιστούς και κύτταρα, εντοπίζοντας « σημαντικές σχέσεις που βασίζονται σε δίκτυο » μεταξύ του Covid και του Αλτσχάιμερ. Κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ μπορεί να είναι πιο ανυπεράσπιστοι έναντι του θανατηφόρου ιού, καθώς έχουν μειωμένο αριθμό ορισμένων προστατευτικών αντιιικών γονιδίων. 

Σάββατο 8 Ιανουαρίου 2022

Τι είναι η μνήμη και τι είναι η μάθηση;




 Τι γνωρίζουμε σήμερα για τις δύο αυτές κορυφαίες λειτουργίες της ζωής και ταυτόχρονα αγωνιώδεις αναζητήσεις του ανθρώπου; Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή φιλοξενούμε στην εκπομπή μας τον διακεκριμένο Καθηγητή Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Κρήτης κ. Νεκτάριο Ταβερναράκη. 
Το πλούσιο βιογραφικό του, η πολυσχιδής προσωπικότητα του, η παγκόσμια απήχηση των ερευνών του στην κατανόηση των μηχανισμών της Γήρανσης, της Νέκρωσης, του Νευροεκφυλισμού, της Μνήμης και της Μάθησης φέρνουν τον Νεκτάριο Ταβερναράκη στην πρώτη γραμμή της σύγχρονης επιστήμης που αφορά στα φαινόμενα της ζωής. Ο Καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης θα αναφερθεί σε ό,τι νεώτερο έχει αναδείξει η σύγχρονη επιστήμη για τους μηχανισμούς της μνήμης και της μάθησης. Δείτε την εκπομπή σε επανάληψη.

Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2020

Αλεξι-θυμη κοινωνία

Από το μακρινό 2016...

Κατά τη γέννηση, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ανεπτυγμένος μόνο κατά 25%, που μοιάζει πολύ λίγο, συγκρινόμενο με το 45% των χιμπατζήδων. Δηλαδή, στον κόσμο των χιμπατζήδων όλα «παίζονται» σχεδόν εκ γενετής, σε αντίθεση με τον κόσμο των ανθρώπων, όπου «όλα είναι ανοιχτά» ακόμη και για κάποιον…που υποστηρίζει ακόμη το ΣΥΡΙΖΑ. Τα γονίδια που αναλαμβάνουν την αναπτυξιακή πορεία του ανθρώπινου εγκεφάλου, περιμένουν ερεθίσματα από τον έξω κόσμο για να καθορίσουν την πορεία τους. Και βέβαια, σε έναν τέλειο κόσμο τα γονίδια και το εξωτερικό περιβάλλον θα έβρισκαν τον ιδανικό συγχρονισμό, αλλά, ως γνωστόν, μέχρι να φτάσουμε στην αταξική κοινωνία, ο κόσμος δεν είναι τέλειος.

Όπως υποστηρίζει ο νευροεπιστήμονας David Linden, στο βιβλίο του “The Accidental Mind”, «στις ακραίες συνθήκες ενός περιβάλλοντος «γεμάτου» στερήσεις, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες τείνουν να έχουν πολύ μεγαλύτερη ισχύ απ’ ότι τα γονίδια». Σαν παράδειγμα, ο Linden, αναφέρει τί συμβαίνει όταν το μάτι ενός βρέφους καλύπτεται, εξ’ αιτίας ενός τραύματος. «Εάν το βρέφος έχει καλυμμένο με επίδεσμο το ένα μάτι (για να αντιμετωπιστεί,για παράδειγμα, μια λοίμωξη), για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε το βρέφος μπορεί να υποστεί τύφλωση από το μάτι αυτό για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του. …Ο λόγος της τύφλωσης δεν είναι τόσο ότι το μάτι σταμάτησε να λειτουργεί, όσο ότι από το συγκεκριμένο μάτι δεν λήφθηκαν οι απαραίτητες πληροφορίες για τη διαμόρφωση των κατάλληλων εγκεφαλικών συνάψεων,που σχετίζονται με τη λειτουργία της όρασης».

Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να ισχύει και για την περίπτωση της πλημμελούς συναισθηματικής φροντίδας, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό-κοινωνικό επίπεδο. Όταν υπάρχει συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία, η συναισθηματική ρύθμιση και η επικοινωνία ατροφούν. Να το πούμε κάπως πιο καθαρά: αυτό που φταίει, είναι ο Δυτικός τρόπος ανατροφής των παιδιών. Γιατί μόνο στη Δυτική κουλτούρα,η «επιτυχής» ανατροφή ενός παιδιού ταυτίζεται με την ανάπτυξη του ατομοκεντρισμού

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Όμως, ακόμη και σε μια κατ’ εξοχήν «ορθολογική» εποχή σαν αυτή που παριστάνεται ότι είναι η τρέχουσα, τα συναισθήματα είναι κεντρικής σημασίας για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.Και το να μην είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τί νιώθουμε, προκαλεί συνήθως κατ’ ελάχιστον δυσφορία, άγχος και σίγουρα ανικανοποίητες,έως καταστροφικές σχέσεις. Είναι σαν κάποιος να λέει, «Στ’ αλήθεια νομίζω ότι σ’ αγαπώ, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος αν αυτό που νιώθω είναι μια έξαρση, μια κάβλα ή απλά ένας φόβος». Πού να βρει άκρη και ο άλλος; Ή, είναι σαν να είσαι υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ και να λες, «Δεν είμαστε εδώ για να πουλάμε τη ψυχή μας στο διάολο για την εξουσία με ένα 4ο μνημόνιο» ή, «ιδεολογικά είμαστε ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις».  Πού να βρεις άκρη!
 
Η Αλεξιθυμία οδηγεί σε μια αναβλητικότητα μπροστά στις αποφάσεις, ένα «μπροστά-πίσω», καθώς το άτομο αγνοεί τί νιώθει και άρα και «τί θέλει να κάνει πραγματικά;», γεγονός που προκαλεί μια αίσθηση προσωρινότητας σε ότι αφορά στις δεσμεύσεις του. Προφανώς, πάλι…, καμία σχέση με το κυβερνητικό μόρφωμα. Η Αλεξιθυμία, με άλλα λόγια, γίνεται η όλο και πιο συνηθισμένη απάντηση στις βάναυσες «ερωτήσεις» του καπιταλισμού, και θα εξηγηθώ αμέσως πιο κάτω σε σχέση με αυτό.
 
Αναλυτικότερα, στα χαρακτηριστικά των Αλεξίθυμων ανθρώπων, περιλαμβάνονται:

Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2020

«Οι επισκευαστές του νου»: Το μεγάλο σχίσμα νευροβιολογίας-ψυχανάλυσης στην ιστορία της Ψυχιατρικής

Ο κεντρικός πυλώνας της Ιατρικής του 21ου αιώνα συνίσταται στην αναζήτηση της παθογένειας κάθε διαταραχής, δηλαδή της βιολογικής αιτίας της. Ενώ στο επίπεδο των καθαρά σωματικών νόσων αυτό επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό (π.χ. AIDS, στομαχικά έλκη κλπ), δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο με τις ψυχικές διαταραχές.

Στο νέο σημαντικό βιβλίο με τίτλο «Mind Fixers» («Οι επισκευαστές του Νου») και υπότιτλο «Η προβληματική αναζήτηση της Ψυχιατρικής για τη βιολογία της ψυχικής νόσου» (εκδόσεις W.W.Norton, 2019), η Αν Χάρινγκτον, καθηγήτρια Ιστορίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και κορυφαία ιστορικός της νευροεπιστήμης παγκοσμίως, επισημαίνει ότι παρότι έχουν ξοδευθεί υπέρογκα ποσά για τη διερεύνηση των αιτιών των ψυχικών διαταραχών, η επιστήμη δεν έχει προχωρήσει καθόλου τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και στην ψυχοφαρμακολογία οι εξελίξεις δεν είναι τόσο καίριες, ενώ οι προτεινόμενες για τις ψυχικές νόσους θεραπείες διαφέρουν σε αποτελεσματικότητα μεταξύ των ασθενών.

Το βιβλίο κάνει μια ανασκόπηση τής μέχρι τώρα ιστορίας της ψυχιατρικής και εντοπίζει την εξέλιξη των πολυποίκιλων παραδειγμάτων (μοντέλων) που υιοθέτησαν κατά καιρούς οι νευρολόγοι, οι ψυχίατροι, οι ψυχολόγοι, όσοι βιώνουν ψυχικές νόσους και οι υπερασπιστές τους.

Η αφήγηση ξεκινά από το τέλος του 19ου αιώνα, όταν ορισμένοι επιστήμονες, διερευνώντας την ανατομία του εγκεφάλου, επιχείρησαν να προσδιορίσουν την αιτιοπαθογένεια των ψυχικών νόσων. Οι προσπάθειες τους ωστόσο αποδείχτηκαν άκαρπες. Έκτοτε ένα μέρος των ψυχιάτρων, συμπεριλαμβανομένων των ψυχαναλυτών, στράφηκαν σε μη βιολογικές εξηγήσεις. Ένα άλλο τμήμα -με πρωτεργάτη τον Γερμανό ψυχίατρο Έμιλ Κρέπελιν- πρότεινε νέες βιολογικές αιτίες, που ωστόσο φαίνονται πια σε μεγάλο βαθμό μη εμπεριστατωμένες, σύμφωνα με τη συγγραφέα.  Το σχίσμα στην Ψυχιατρική είναι εμφανές μέχρι σήμερα.

Σάββατο 22 Αυγούστου 2020

«Οι επισκευαστές του νου»: Το μεγάλο σχίσμα νευροβιολογίας-ψυχανάλυσης στην ιστορία της Ψυχιατρικής

Ο κεντρικός πυλώνας της Ιατρικής του 21ου αιώνα συνίσταται στην αναζήτηση της παθογένειας κάθε διαταραχής, δηλαδή της βιολογικής αιτίας της. Ενώ στο επίπεδο των καθαρά σωματικών νόσων αυτό επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό (π.χ. AIDS, στομαχικά έλκη κλπ), δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο με τις ψυχικές διαταραχές.
Στο νέο σημαντικό βιβλίο με τίτλο «Mind Fixers» («Οι επισκευαστές του Νου») και υπότιτλο «Η προβληματική αναζήτηση της Ψυχιατρικής για τη βιολογία της ψυχικής νόσου» (εκδόσεις W.W.Norton, 2019), η Αν Χάρινγκτον, καθηγήτρια Ιστορίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και κορυφαία ιστορικός της νευροεπιστήμης παγκοσμίως, επισημαίνει ότι παρότι έχουν ξοδευθεί υπέρογκα ποσά για τη διερεύνηση των αιτιών των ψυχικών διαταραχών, η επιστήμη δεν έχει προχωρήσει καθόλου τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και στην ψυχοφαρμακολογία οι εξελίξεις δεν είναι τόσο καίριες, ενώ οι προτεινόμενες για τις ψυχικές νόσους θεραπείες διαφέρουν σε αποτελεσματικότητα μεταξύ των ασθενών.
Το βιβλίο κάνει μια ανασκόπηση τής μέχρι τώρα ιστορίας της ψυχιατρικής και εντοπίζει την εξέλιξη των πολυποίκιλων παραδειγμάτων (μοντέλων) που υιοθέτησαν κατά καιρούς οι νευρολόγοι, οι ψυχίατροι, οι ψυχολόγοι, όσοι βιώνουν ψυχικές νόσους και οι υπερασπιστές τους.
Η αφήγηση ξεκινά από το τέλος του 19ου αιώνα, όταν ορισμένοι επιστήμονες, διερευνώντας την ανατομία του εγκεφάλου, επιχείρησαν να προσδιορίσουν την αιτιοπαθογένεια των ψυχικών νόσων. Οι προσπάθειες τους ωστόσο αποδείχτηκαν άκαρπες. Έκτοτε ένα μέρος των ψυχιάτρων, συμπεριλαμβανομένων των ψυχαναλυτών, στράφηκαν σε μη βιολογικές εξηγήσεις. Ένα άλλο τμήμα -με πρωτεργάτη τον Γερμανό ψυχίατρο Έμιλ Κρέπελιν- πρότεινε νέες βιολογικές αιτίες, που ωστόσο φαίνονται πια σε μεγάλο βαθμό μη εμπεριστατωμένες, σύμφωνα με τη συγγραφέα.  Το σχίσμα στην Ψυχιατρική είναι εμφανές μέχρι σήμερα.
Ολόκληρος ο 20ος αιώνας χαρακτηριζόταν από μια διαδικασία παραγωγής θεωριών και αντιθεωριών, καθώς και από θεραπείες που κατευθύνονταν από τα οικονομικά συμφέροντα της φαρμακοβιομηχανίας. Η επιρροή των πολιτισμικών και ιστορικών εξελίξεων είναι αξιοσημείωτη για τις θεωρίες της εκάστοτε εποχής, το ζήτημα όμως της παθογένειας των ψυχικών νόσων παραμένει τελικά αναπάντητο ακόμα και σήμερα.
Ορισμένες ανακαλύψεις, όπως τα ευρήματα το 1897 και 1913 που επιβεβαίωναν ότι η σύφιλη προκαλεί ψύχωση με καθυστερημένη έναρξη, ενίσχυσε τις απόψεις ότι η αιτιολογία των ψυχικών διαταραχών εδράζεται στον εγκέφαλο. Έτσι, σταδιακά αναπτύχθηκαν διάφορες απάνθρωπες θεραπείες όπως τα ηλεκτροσόκ στον εγκέφαλο των «ασθενών».

Παρασκευή 31 Ιουλίου 2020

Ενσώματη Συνείδηση

0
60
Στον αδερφό μου Δημήτρη
H συνείδηση δεν προέρχεται αποκλειστικά από τον εγκέφαλο: Όλο το σώμα συμμετέχει στην σχηματοποίηση του εαυτού μας.
Ηλεκτρικά σήματα από την καρδιά και άλλα όργανα  επηρεάζουν την πρόσληψη του κόσμου, τις αποφάσεις, την αίσθηση του εαυτού και την συνείδηση.
Η δημιουργία της συνείδησης αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα ανοικτά  προβλήματα της επιστήμης γενικώς –και όχι απλά της ιατρικής. Στην επετειακή έκδοση για το ξεκίνημα της νέα χιλιετίας το γνωστό περιοδικό New Scientist (αλλά και άλλα περιοδικά όπως πχ το Nature) συμπεριέλαβε το πρόβλημα της συνείδησης στις 10 μεγαλύτερες επιστημονικές προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Με απλά λόγια το πρόβλημα περιγράφεται ως εξής: Γνωρίζουμε από τα μέχρι στιγμής επιστημονικά δεδομένα ότι η συνήθης-βαρυονική- ύλη αποτελείται από 12 στοιχειώδη σωμάτια που δρουν ως «δομικοί λίθοι»: 6 κουάρκ (up, down, charm, strange, top & bottom) και 6 λεπτόνια (ηλεκτρόνιο, μιόνιο, ταυ, ηλεκτρονικό νετρίνο, μιονικό νετρίνο και ταυ νετρίνο). Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της επιστήμης η γνώση ότι αυτό που διαφοροποιεί τα αντικείμενα γύρω μας είναι ο διαφορετικός τρόπος που οργανώνονται αυτοί οι 12 δομικοί λίθοι. Ποιος (ή ποιοι) είναι ο τρόπος (οι τρόποι) που οργανώνονται αυτοί οι «άψυχοι» από μόνοι τους δομικοί λίθοι ώστε ο άνθρωπος να έχει συνείδηση, δηλαδή αίσθηση του εαυτού του ενώ πχ ένα ξύλινο τραπέζι όχι;
[Σημείωση: Για να συμπληρωθεί η κρατούσα λίστα των στοιχειωδών (δηλαδή που δεν αποτελούνται από απλούστερα) σωματιδίων του λεγόμενου στάνταρ μοντέλου αναφέρουμε τα φωτόνια που είναι οι φορείς των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων-ηλεκτρικών σημάτων, τα μποζόνια W & Z που είναι οι φορείς των ασθενών πυρηνικών δυνάμεων, τα γκλουόνια που είναι οι φορείς των ισχυρών πυρηνικών δυνάμεων, τα βαρυτόνια (υποθετικά σωμάτια, φορείς της βαρυτικής δύναμης) και φυσικά ο βασιλιάς, το μποζόνιο Χιγκς που δίδει μάζα σε όλα τα υπόλοιπα, σύνολο 18 (για να είμαστε απόλυτα ακριβείς πρέπει να συμπεριλάβουμε και την αντιύλη, δηλαδή και τα αντισωμάτια των παραπάνω).

Κυριακή 26 Απριλίου 2020

Πώς ελέγχεται ο εγκέφαλος με υπερήχους;

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΜΑΖΩΝ ΜΕΣΩ ΗΧΩΝ

© Aπεροπία. Τα άρθρα του ιστολογίου aperopia.fr έχουν γραφεί κατόπιν κοπιαστικής έρευνας ή μετάφρασης. Απαγορεύεται ρητά η αναδημοσίευσή τους από άλλες ιστοσελίδες ακόμα και με ενεργό σύνδεσμο, ή η αποστολή περιεχομένου με email. Επιτρέπεται η διακίνηση του άρθρου μόνον με αποστολή ενεργού link που οδηγεί απευθείας στο ιστολόγιο aperopia.fr

Απόδοση από τα αγγλικά, επιμέλεια, σχόλια: Χρυσούλα Μπουκουβάλα

Τ
ο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum), περισσότερο γνωστό στην Ελλάδα ως Φόρουμ του Νταβός, είναι ένας από τους πλέον σημαίνοντες οργανισμούς των υπερελίτ (επίσημα ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα με έδρα τη Γενεύη), που δρα παράλληλα με το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (Council of Foreign Relations – CFR), τη Λέσχη Μπίλντεμπεργκ και την Τριμερή Επιτροπή (Trilateral Commission) του Ντέιβιντ Ροκφέλερ.

Κάθε χρόνο, το Φόρουμ συγκεντρώνει περίπου 2.500 κορυφαίους ηγέτες επιχειρήσεων, διεθνείς πολιτικούς, οικονομολόγους, επιστήμονες, διασημότητες και δημοσιογράφους για να συζητήσουν τα παγκόσμια ζητήματα.
Τα 22 μέλη του ιδρυτικού συμβουλίου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (για συντομία ΠΟΦ) είναι από τους ισχυρότερους ανθρώπους στον κόσμο. Ιδού κάποια απ’ αυτά:
  • Κόφι Ανάν, πρώην Γ. Γραμματέας του ΟΗΕ
  • Μαρκ Κάρνεϊ, διευθυντής της Τράπεζας της Αγγλίας
  • Κάρλος Γκοσν, διευθυντής της Renault
  • Πίτερ Σάδερλαντ, διευθυντής της τράπεζας Goldman Sachs
  • Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου
  • Μωρίς Λεβί, εκδότης, διευθυντής του ομίλου Publicis
  • Ίντρα Νοόγι, πρόεδρος της PepsiCo
  • Βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας κ.ά.
Καθώς ο Κλάους Σουάμπ (Klaus Schwab), ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του ΠΟΦ, τυχαίνει να ήταν πρώην μέλος της διευθύνουσας επιτροπής της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ, το ΠΟΦ θεωρείται κάτι αντίστοιχο.

Σε αντίθεση με άλλες ισχυρές οργανώσεις που ισχυρίζονται ότι «βοηθούν τον κόσμο», το ΠΟΦ κατηγορείται ιδιαιτέρως για την προώθηση των συμφερόντων της παγκόσμιας υπερελίτ [1].

Σάββατο 31 Αυγούστου 2019

Πώς η τέχνη εξασκεί το μυαλό μας;


art-brain
H τέχνη διευρύνει τους ορίζοντες του νου και εξασκεί το μυαλό. Αυτό υποστηρίζουν οι επιστήμονες, προτρέποντας τους πολίτες να επισκέπτονται εκθέσεις και να συνομιλούν με ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Αναμφισβήτητα ο πολιτισμός συντελεί στην εξέλιξη της κοινωνίας μας. Όλοι γνωρίζουμε λίγα πράγματα για την ιστορία της Μόνα Λίζα, ενώ πάνω κάτω ξέρουμε τα βασικά γνωρίσματα του Πάμπλο Πικάσο. Μπορεί ωστόσο η επιστήμη να μετρήσει την επίδραση της τέχνης στη ζωή μας;
Η απάντηση είναι «ναι». Νέα μελέτη του πανεπιστημίου του Westminster αποδεικνύει πως το επίπεδο του άγχους των συμμετεχόντων σε μια έκθεση μειώθηκε μετά την επίσκεψη τους στη γκαλερί. Πιο συγκεκριμένα, έπειτα από 35 περίπου λεπτά περιήγησης στο μουσειακό χώρο, η κορτιζόλη στον οργανισμό τους-μια ουσία η οποία ευθύνεται για το στρες- μειώθηκε αισθητά. Πολλές από τις σύγχρονες ασθένειες προέρχονται από το άγχος, το οποίο προκαλεί απώλεια μνήμης, αδυναμία για συγκέντρωση και πολλά άλλα προβλήματα.
Τι επισημαίνουν οι επιστήμονες για την επίδραση της τέχνης στη ζωή μας;
Ο νευροεπιστήμονας Oshin Vartanian από την άλλη, αφού εξέτασε τα συμπεράσματα δεκαπέντε ερευνών, εξήγησε πως συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου μας τα οποία σχετίζονται με την ευχαρίστηση και τα θετικά συναισθήματα, ενεργοποιούνται όταν ο άνθρωπος ασχολείται με την τέχνη ακόμα και αν δεν την κατανοεί σε βάθος. Άλλωστε για να απολαύσει κανείς μια έκθεση ζωγραφικής για παράδειγμα δεν χρειάζεται να έχει πτυχίο πολιτισμικών σπουδών.
utp23oczapvb9dpn2b69ojy85zvq6lkrlyehbh3jlgrqs9xiqk36lf0lewfqftoq

Πέμπτη 20 Ιουνίου 2019

Πειράματα με τον εγκέφαλο. Το πείραμα του Ερικ Κάντελ με το θαλάσσιο σαλιγκάρι


O ‘Ερικ Κάντελ, ο οποίος πραγματοποίησε μια σειρά πειραμάτων που έδωσαν νέα ώθηση στις από καιρό ξεπερασμένες έννοιες τον Φρόιντ. Αρχικά, ο Κάντελ φιλοδοξούσε να γίνει ψυχαναλυτής’ ακόμα θυμάται τη χρυσή εποχή των πνευματικών ζυμώσεων, αλλά τελικά ερωτεύτηκε τη βιολογία του εγκεφάλου. Ο Κάντελ ξεκίνησε ένα ταξίδι ανακάλυψης σχετική με την πραγματική λειτουργία της μνήμης και των περίπλοκων μηχανισμών των κυττάρων της.
Ο εβδομηντατριάχρονος Κάντελ διακρίνεται για τη νεανικότητα τον τρόπου με τον οποίο λειτουργεί. Οι τεχνικές του και τα πεδία των αναζητήσεών του είναι καθοριστικά για το μέλλον του γνωστικού του αντικειμένου, ενώ προσανατολίζονται αναμφίβολα προς μια ριζικά απλουστευμένη προσέγγιση του ανθρώπινου νου.

Μέρος Πρώτο

Ήταν 1953. Τη μέρα της εγχείρησης, έκανε ζέστη, επικρατούσε γαλήνη κι ο γαλανός ουρανός έλαμπε πάνω από το Χάρτφορντ. Ο νεαρός Χένρι έπασχε από επιληψία βαριάς μορφής, και οι κρίσεις ήταν τόσο συχνές που η ζωή του είχε σχεδόν καταστραφεί. Προτού εμφανιστεί η επιληψία, ο Χένρι περνούσε τον καιρό του απολαμβάνοντας τη ζωή του και κάνοντας όνειρα, τότε που το χέρι του ήταν αρκετά σταθερό και μπορούσε να ρίχνει με την καραμπίνα του στα δάση. Ο πατέρας του είχε συγκλονιστεί από την ασθένεια του γιού του. Κάθε φορά που ο Χένρι άφριζε μανιασμένα, η μητέρα του προσπαθούσε να τον συγκροτήσει. Τα φάρμακα δεν είχαν αποτέλεσμα. Η άσκηση δεν βοηθούσε. Η προσευχή δεν έκανε τίποτα. Και τότε, ο Δρ. Σκόβιλ απ’ το νοσοκομείο του Χάρτφορντ, έδωσε στους γονείς του Χένρι τη δυνατότητα μιας πειραματικής θεραπείας. Κι εκείνοι δέχτηκαν.
Ο Χένρι και η οικογένειά του δεν γνώριζαν τον Δρ. Σκόβιλ. Δεν ήξεραν λόγου χάρη ότι ο Δρ. Σκόβιλ είχε αδυναμία στις λοβοτομές– πως είχε ήδη πραγματοποιήσει πάνω από 300 λοβοτομές κι ότι περιφερόταν με το χειροκίνητο τρυπάνι του σε νοσοκομεία ψυχικών νοσημάτων από ασθενή σε ασθενή, μέχρι που άνοιγε τα κεφάλια όλων. Ο Σκόβιλ ήταν ασυνήθιστα γοητευτικός -όλοι το έβλεπαν-, και η οικογένεια του Χένρι ίσως διαισθάνθηκε ότι ο γιατρός προερχόταν από την ανώτερη κοινωνική τάξη. Σίγουρα όμως οι γονείς του παιδιού δεν γνώριζαν ότι ορισμένοι θεωρούσαν πως αυτός που θα χειρουργούσε το γιο τους ήταν παράτολμος.
Στον Σκόβιλ άρεσε να περνάει τον ελεύθερο χρόνο του τρέχοντας με κόκκινες Τζάγκουαρ στις ανοιχτές εθνικές οδούς του Κονέκτικατ και να τον καταδιώκει η αστυνομία. Του άρεσε να ξοδεύει χρήματα, ενώ η γυναίκα του λέει πως, στην προσπάθειά του να την κερδίσει, πήδησε στο μαρσπιέ μιας εν κινήσει Σεβρολέτ. «Είναι καινοτόμος και δεν είναι ποτέ πρόθυμος ν’ αποδεχτεί το κατεστημένο. Πίσω απ’ την επίφαση μιας άοκνης δραστηριότητας που ωθείται από ένα ανικανοποίητο εγώ, αναζητάει τον καλύτερο τρόπο για να κάνει αυτό που θέλει», έγραψε για τον Σκόβιλ ένας συνάδελφός του στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of  Surgical Neurology.
Σ’ αυτό τον άνδρα λοιπόν εμπιστευόταν το κεφάλι του ο Χένρι. Δεν είχε ιδέα βέβαια. Ο Δρ. Σκόβιλ όμως είχε κάποια ιδέα’ υποψιαζόταν πως οι κρίσεις του Χένρι ίσως ξεκινούσαν δειλά δειλά από την υγρή περιοχή των κροταφικών λοβών, όταν μια μικρή σπίθα φουντώνει γρήγορα και γίνεται φωτιά μέσα σ’ ένα παραγκωνισμένο υποτίθεται τμήμα του εγκεφάλου: τον ιππόκαμπο.

Παρασκευή 26 Απριλίου 2019

Κατοικίδιοι άνθρωποι, έξυπνες μηχανές και η μεγάλη απογοήτευση

 ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

La città che sale, Umberto Boccioni (1910)
Τα πρόσφατα επιτεύγματα της επιστημονικής έρευνας, όσον αφορά την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), προκαλούν πλέον εκρήξεις θαυμασμού στο πλατύ κοινό αλλά και μεταξύ των ειδικευμένων επιστημόνων. Μαζί με τον περίφημο αλγόριθμο που πριν λίγο καιρό έφτιαξε το πρώτο έργο ζωγραφικής, το μεγαλύτερο θαυμασμό συγκεντρώνουν τα προγράμματα εκείνα που έχουν την δυνατότητα να συνδιαλέγονται με τον άνθρωπο και να απαντούν στις ερωτήσεις του. Δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ γλωσσικής έκφρασης και νοητικών διεργασιών, είναι φανερό ότι αυτή η ικανότητα μοιάζει να χαρίζει, για πρώτη φορά στην ιστορία, κάτι που μέχρι τώρα αποτελούσε προνόμιο του ανθρώπου: σκέψη. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Χωρίς βέβαια να είναι δυνατόν να αναφερθούμε σε όλες τις τεχνολογικές και φιλοσοφικές παραμέτρους του προβλήματος, οφείλουμε να σταθούμε, έστω και επιγραμματικά, σε μία βασική πτυχή του ζητήματος: τη διαφορά μεταξύ ανταλλαγής πληροφοριών (κάτι που πχ μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός απλού ηχητικού κώδικα) και πλήρους γλωσσικής έκφρασης, θεμελιώδους πράξης του ανθρώπινου πολιτισμού.
Σε αντίθεση με ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης, στην ανθρώπινη επικοινωνία τίθεται  πάντα το εξής θεμελιώδες ερώτημα: «Τι λέμε ακριβώς όταν μιλάμε;». Το ερώτημα αυτό είναι από τα πιο περίπλοκα και ενδιαφέροντα για την κατανόηση του ανθρώπινου πνεύματος και του πολιτισμού και σχετικά με αυτό αξίζει να αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό ανέκδοτο από το βιβλίο «La Galassia Mente» της νευροφυσιολόγου Rita Levi Montalcini:
Ένας Αμερικανός γερουσιαστής επισκέπτεται ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα σχεδιασμού υπολογιστών τεχνητής νοημοσύνης. Ο γερουσιαστής ζήτησε από τον υπερ-υπολογιστή να μεταφράσει στα κινεζικά την γνωστή φράση «Out of sight, out of mind». Πράγματι, μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου το μηχάνημα μεταφράζει τη φράση, η οποία στην ελληνική γλώσσα αποδίδεται ως «μάτια που δεν βλέπονται, γρήγορα λησμονιούνται». Όταν ο γερουσιαστής, που δεν γνώριζε κινέζικα, ζήτησε από το μηχάνημα να του κάνει και την αντίστροφη μετάφραση, από τα κινεζικά στα αγγλικά, τάχιστα το μηχάνημα αποκρίθηκε: «Invisible Idiot» (αόρατος ηλίθιος). Για το μηχάνημα η μετάφραση είναι απολύτως σωστή καθώς το “out of mind” σημαίνει, εκτός των άλλων, ηλίθιος άνθρωπος (άνθρωπος δίχως νου, επομένως «idiot») ενώ “out of sight” σημαίνει και «αόρατος» (invisible).

Σάββατο 2 Μαρτίου 2019

«Mementο»: Η απατηλή βεβαιότητα της μνήμης

«…Κανείς δεν σε πιστεύει. Είναι απίστευτο τι μπορεί να κάνει στην αξιοπιστία σου μία μικρή εγκεφαλική βλάβη. Υποθέτω είναι ένα είδος ποιητικής δικαιοσύνης, επειδή δεν πίστεψα τον Σάμι. Θέλεις την αλήθεια για την πάθησή μου, αστυνόμε; Δεν ξέρεις τίποτα. Αισθάνεσαι θυμωμένος, δεν ξέρεις γιατί, αισθάνεσαι τύψεις, δεν έχεις ιδέα γιατί. Θα μπορούσες να κάνεις οτιδήποτε και να μην το θυμάσαι έπειτα από δέκα λεπτά, όπως ο Σάμι… Αν είχα κάνει ότι έκανε ο Σάμι… Δεν σου είπα τι συνέβη στον Σάμι και τη γυναίκα του;» «Leonard Shelby – Memento»
Η μνήμη είναι ένα από τα καλύτερα φυλαγμένα μυστικά της φύσης. Νευροεπιστήμονες, ψυχολόγοι και κινηματογραφιστές τη βρίσκουν συναρπαστική. Ίσως φταίει η φευγαλέα της φύση. Την επικαλούμαστε για να ορίσουμε τις βεβαιότητές μας για τη ζωή, για παράδειγμα λέμε «έτσι έγινε, το θυμάμαι σαν να ήταν χθες», ωστόσο δεν φαίνεται να την ελέγχουμε απόλυτα. Συχνά θυμόμαστε αυτά που προσπαθούμε να ξεχάσουμε και ξεχνάμε αυτά που πασχίζουμε να θυμηθούμε.
Το μυστήριο της μνήμης βαθαίνει περαιτέρω όταν συνειδητοποιήσεις ότι δύο άνθρωποι που ανακαλούν το ίδιο γεγονός μπορεί να θυμούνται εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ορισμένοι θυμούνται πράγματα που δεν συνέβησαν ποτέ. Όταν χάνουμε τη μνήμη μας, η αίσθηση του εαυτού δέχεται καίριο πλήγμα, ενώ οποιαδήποτε διαταραχή στη λειτουργία της αρκεί για να φέρει τα πάνω κάτω.
Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Κρίστοφερ Νόλαν χρησιμοποιεί ως έμπνευση τη μνήμη για να δημιουργήσει ένα από τα πιο αριστοτεχνικά εκτελεσμένα κινηματογραφικά σενάρια. Η ταινία του «Mementο» αποτελεί ένα πρωτότυπο παιχνίδι για το μυαλό. Ο πρωταγωνιστής Λέοναρντ πέφτει πάνω στους δολοφόνους της γυναίκας του, οι οποίοι τον ξυλοκοπούν άγρια. Έπειτα από αυτό χάνει τη δυνατότητα να σχηματίσει νέες βραχυπρόθεσμες μνήμες. Ξυπνά κάθε πρωί σε ένα ανώνυμο μοτέλ και το μόνο που θυμάται είναι ο φόνος και ότι θέλει να πάρει εκδίκηση.