- Αρχική σελίδα
- ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
- 1940
- ΕΡΤFLIX
- ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΧΘΕΣ
- ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ
- ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
- ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΡΑΔΙΟ
- ΘΕΑΤΡ/ΜΟΥΣ/ΒΙΒΛΙΟ
- ΘΕΑΤΡΟ
- ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ
- ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΚΑΪ
- ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ
- ΜΟΥΣΙΚΗ
- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
- Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΟΥ
- ΤΥΠΟΣ
- ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ
- ΟΛΑ ΔΩΡΕΑΝ
- ΒΙΝΤΕΟ
- forfree
- ΟΟΔΕ
- ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΗΧΟΣ
- ΔΩΡΕΑΝ ΒΟΗΘΕΙΑ
- ΦΤΙΑΧΝΩ ΜΟΝΟΣ
- ΣΥΝΤΑΓΕΣ
- ΙΑΤΡΟΙ
- ΕΚΠ/ΚΕΣ ΙΣΤΟΣ/ΔΕΣ
- Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ
- ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
- ΓΟΡΔΙΟΣ
- SOTER
- ΤΑΙΝΙΑ
- ΣΙΝΕ
- ΤΑΙΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
- ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
- Ε.Σ.Α
- skaki
- ΤΕΧΝΗ
- ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
- ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ
- gazzetta.gr
- ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ
- ΑΝΤΙΦΩΝΟ
- ΔΡΟΜΟΣ
- ΛΥΓΕΡΟΣ
- ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ...
- ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
- γράμματα σπουδάματα...
- 1ο ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ
- ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ & ΓΛΩΣΣΑ
- ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ
- ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ
- ΑΡΔΗΝ
- ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΥΠΕΠΘ
- ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- ΑΠΟΔΕΙΠΝΟ
- ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2023
Η μαγική αντίληψη της θρησκευτικότητας
Δευτέρα 21 Αυγούστου 2023
Κυριακή 16 Απριλίου 2023
Οι εικόνες της Αναστάσεως στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Αρχικά, η λέξη Ανάσταση (στην αρχαία ελληνική ἀνάστασις) ετυμολογικά προέρχεται από το ἀνίστημι < ἀνά + ἵστημι που σημαίνει έγερση από τον τάφο. Τo γεγονός της Ανάστασης, είναι συνέχεια του γεγονότος του Σταυρού.
Στην Ορθοδοξία και σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, η Ανάσταση του Χριστού, αποτελεί το μεγαλύτερο γεγονός μέσα στην ιστορία και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται «εορτή εορτών» και «πανήγυρις πανηγύρεων».
Η Ανάσταση θεωρείται ως στάση, εξέγερση, έξοδος και παρουσιάζεται ως η δια του Σταυρού νίκη της ζωής επί του θανάτου. Ο μακαριστός σπουδαίος Ρώσος Θεολόγος Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει επιγραμματικά: «Η Ανάσταση του Χριστού είναι η νίκη που καταργεί τον θάνατο»[1]. Στο γεγονός αυτό, ο Θεός δίνει στην ψυχή του Χριστού τη δύναμη να ξυπνήσει το σώμα Του από τον ύπνο και να ενωθεί με αυτήν «οὐκ ἦν δυνατὸν κρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ»[2][3]. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Ιωάννης Καραβιδόπουλος: «Η Ανάσταση του Χριστού δεν υπάγεται στη νομοτέλεια αυτού του κόσμου και συνεπώς δεν είναι απλώς ένα γεγονός τεράστιας ιστορικής σημασίας, αλλά βρίσκεται πάνω από την ιστορία, της δίνει νόημα και την προσανατολίζει προς νέους ορίζοντες, προς ένα καινούργιο κόσμο που είναι τελείως διαφορετικός από τον γνωστό μας κόσμο της φθοράς, του πόνου και του θανάτου.
Η Ανάσταση του Χριστού δηλώνει την αρχή της νέας δημιουργίας, του καινούργιου κόσμου που προσφέρει ο Θεός στην ανθρωπότητα. Κι ο καινούργιος αυτός κόσμος δεν έχει καμιά σχέση με την οσμή της φθοράς, τον τρόμο του θανάτου και τις εχθρικές εκδηλώσεις του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπο, αλλ’ είναι ζωή αγάπης, ζεστασιάς και ελπίδας. Η Ανάστασή του Χριστού είναι μήνυμα ελπίδας και ζωής. Το μήνυμα αυτό με το κήρυγμα της Εκκλησίας απευθύνεται στον άνθρωπο κάθε εποχής και μαρτυρεί την ανεξάντλητη αγάπη του Θεού, ο οποίος, παρά τις θανατηφόρες ενέργειες των ανθρώπων, τους καλεί συνεχώς στη ζωή και στον κόσμο της Αναστάσεως»[4].
Η εικόνα της Αναστάσεως στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει δύο τύπους: Ο ένας είναι η κάθοδος του Χριστού στον Άδη, η «Άδου Κάθοδος» όπως λέει ο αρχιμανδρίτης Συμεών, ηγούμενος της Μονής Μαυροβουνίου στους Τρούλους της Λάρνακας, αγιογράφος και μελετητής της βυζαντινής τέχνης[5]. Ο δεύτερος εικονογραφικός τύπος είναι εκείνος που εικονίζει άλλοτε τον Πέτρο και τον Ιωάννη στο κενό Μνημείο και άλλοτε τον άγγελο που «επί τον λίθο καθήμενος» εμφανίστηκε στις Μυροφόρες[6]. Αργότερα η εικόνα της Αναστάσεως του τύπου αυτού πλουτίστηκε με τις σκηνές της εμφάνισης του Χριστού στη Μαρία Μαγδαληνή (το «Μη μου άπτου») και στις δύο Μαρίες (το «Χαίρε των Μυροφόρων»)[7], οι οποίες γονατιστές προσκύνησαν τον Αναστηθέντα Χριστό[8].
Στην Ορθοδοξία και σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, η Ανάσταση του Χριστού, αποτελεί το μεγαλύτερο γεγονός μέσα στην ιστορία και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται «εορτή εορτών» και «πανήγυρις πανηγύρεων».
Περιγραφή της εικόνας
Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2022
Γιώργος Κόρδης: Η ελληνική ζωγραφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα - Cognosco Αναζητήσεις
Τρίτη 18 Ιανουαρίου 2022
“Ευχαριστώ τον Θεό που τα πρώτα μαθήματα στην κατοχή έγιναν σε εκκλησία. Έτσι ευαισθητοποιήθηκα στη ζωγραφική”. Όταν Αλέκος Φασιανός έγραφε για την Α΄ Δημοτικού και τη δασκάλα που τον έδειρε με χάρακα
"Ευχαριστώ τον Θεό που τα πρώτα μαθήματα στην κατοχή έγιναν σε εκκλησία.
Έτσι ευαισθητοποιήθηκα στη ζωγραφική ( ... ) Θυμάμαι πάντα αυτή την πρώτη δημοτικού στην εκκλησία- σχολείο με τα λάμποντα αντικείμενα της ιερής λατρείας φροντισμένα και με τα κεριά από μέλισσα που έπαιρνα και έκανα πλασματάκια από αυτό το καθαρό κερί με την ευωδία του..."
Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2021
Περί κινηματογράφου και περί Ταρκόφσκυ
Eικονολογική Θεώρηση του Κινηματογράφου
Ποια νομίζετε ότι είναι η θέση του Ταρκόφσκυ στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου;
Αν και δεν είμαι ειδικός, νομίζω ότι ο Ταρκόφσκυ κατέχει μια ιδιάζουσα θέση. Μέσα στο σύγχρονο κινηματογράφο, όπου το υπαρξιακό πρόβλημα του ανθρώπου και τα ψυχολογικά προβλήματα και όλη η ψυχολογία του βάθους τίθενται με οξύτητα, ο Ταρκόφσκυ, ο οποίος έχει και τα δύο αυτά στοιχεία (και την ψυχολογία του βάθους και τον υπαρξισμό), προσφέρει ένα ιδιαίτερο στοιχείο. Το ότι δεν τα αφήνει όλα αυτά αυτόνομα αλλά, μέσα από μια σουρρεαλιστική, υπερπραγματική διάσταση που διαπνέει το έργο του, τα χρησιμοποιεί σαν μέσα για να μεταφερθούμε σε μιαν άλλη αντίληψη των πραγμάτων, σε έναν άλλο τρόπο να καταλάβουμε τα πράγματα, σε μιαν άλλη θεώρηση.
Άπ’ αυτή την άποψη νομίζω ότι έχει κάτι πολύ σπουδαίο να πεί, και αυτό κάνει τη θέση του Ταρκόφσκυ στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου ιδιαίτερη και μοναδική. Το ότι δηλαδή μας κατευθύνει σε «υπερπραγματικές» σχέσεις αγάπης και τρόπους ζωής, παρ’ όλο που ξέρει καλά την ψυχολογία και είναι πολύ επηρεασμένος απ’ αυτή. Μάλιστα ξαναγυρνάει συνέχεια σ’ αυτή τη σχέση του ήρωά του με τη μητέρα του και τη γυναίκα του, τις οποίες, πολλές φορές, στον ψυχικό του κόσμο ο ήρωας τις ταυτίζει, ενώ άλλοτε πάλι ζεί συχνά το δράμα μιας λανθασμένης σχέσης προς τη μητέρα ή τη γυναίκα.
Μήπως είναι αυτοβιογραφικά στοιχεία;
Υποθέτουμε ότι μπορεί να είναι και αυτοβιογραφικά, για να τον απασχολούν τόσο πολύ και σε τόσα πολλά έργα. Το βλέπουμε στο «Σολάρις», στον «Καθρέφτη», στο «Στάλκερ» κτλ. Έτσι ο Ταρκόφσκυ έχει πολλά ψυχολογικά στοιχεία, όπως επίσης έχει και τον υπαρξιακό προβληματισμό. Αυτά όλα έχει έναν τρόπο πάντα να τα αναφέρει σε ένα επίπεδο υπερπραγματικό. Δηλαδή έχει την πραγματικότητα με την ψυχολογία την κανονική, αλλά τη στιγμή που κάνει ψυχολογία και δείχνει εσωτερικά προβλήματα, αβύσσους και χάη του ανθρώπου, πετάει και κάποια συμβολικά στοιχεία. Π.χ. στο «Στάλκερ», το κοριτσάκι του «Στάλκερ» («Στάλκερ» σημαίνει ξεναγός, και είναι ο ξεναγος που θα τους οδηγήσει σε μια ζώνη απαγορευμένη, όπου κάτι παράξενο συμβαίνει), το κοριτσάκι αυτού του ανθρώπου είναι κι αυτό ένα σημαδιακό πρόσωπο, το οποίο εισάγει στο έργο ένα στοιχείο σουρρεαλιστικό, κοιτάζει στο τραπέζι ένα ποτήρι και το ποτήρι αρχίζει και κινείται μόνο του. Έτσι χρησιμοποιεί το ποτήρι σαν ένα σύμβολο, ότι υπάρχει και ένας άλλος κόσμος, όπου συμβαίνουν πράγματα που δεν τα εξηγεί η λογική μας. Μέσω του συμβόλου αυτού μας μεταφέρει σε μια ατμόσφαιρα σουρρεαλιστική. Παρόμοια μέσα χρησιμοποιεί και στον «Ρουμπλιώφ», στο διάλογο του ήρωα με το νεκρό Θεοφάνη. Και στο «Σολάρις» με τις εμφανίσεις της νεκρής γυναίκας του ήρωα, και στον τρελό με το κερί στη «Νοσταλγία», και στη Μαρία της «Θυσίας». Αυτός είναι ένας δρόμος για ν’ ανεβάσει τα ψυχολογικά μας προβλήματα σε μια σφαίρα άλλη, ανώτερη, όπου οι προβληματικές σχέσεις μας με τους ανθρώπους τείνουν να γίνουν αιώνιες σχέσεις αγάπης. Έτσι εκφράζει με το βαθύτατο αυτό ανθρώπινο πόθο τη θέληση του ανθρώπου ν’ απελευθερωθεί από δεσμεύσεις που του επιβάλλει ο ντετερμινισμός των ψυχολογικών νόμων.
Τρίτη 27 Οκτωβρίου 2020
Συγκλονιστική φωτογραφία: Ο Γιάννης Τσαρούχης με τη θρυλική εικόνα «Παναγία της Νίκης» που ζωγράφισε στο Αλβανικό μέτωπο
Το μέρος αυτό εβάλλετο πολύ από τους Ιταλούς και εφοβόμουν. Δέχτηκα όμως να κάνω τέσσερις εικόνες για το τέμπλο, αν βρουν τέσσερις σανίδες. Μπογιές είχε μαζί του ο λοχαγός μου, ο μακαρίτης Γεωργόπουλος, με την ελπίδα ότι θα μπορέσω να κάνω σκηνές από μάχες. Αυτές οι μπογιές εχρησίμευσαν στην αρχή του πολέμου για να καμουφλαριστούν τα νίκελ του αυτοκινήτου του διοικητού. Κι αργότερα, για να κάνω μερικά πορτραίτα του λοχαγού αυτού, που ήταν φιλότεχνος και βιβλιόφιλος. Ύστερα από πολλές έρευνες βρέθηκε ένα καπάκι από κιβώτιο. Εκεί πάνω ζωγράφισα την “Παναγία της Νίκης”, έχοντας ως πρότυπο μια κακοζωγραφισμένη Παναγία που κυκλοφορούσε σε δελτάρια.
Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2020
Θα είναι «Ο Άνθρωπος του Θεού» η τελευταία ταινία με μουσική του «θεού» Ζμπίγκνιου Πράισνερ;
Από τα αριστουργήματα του Κισλόφσκι μέχρι τη νέα ταινία με τον Σερβετάλη ως Άγιο Νεκτάριο, ο σπουδαίος Πολωνός συνθέτης μίλησε στον Θεοδόση Μίχο για την αστείρευτη δημιουργική του πορεία και το τέλος της που, καλώς ή κακώς, κοντοζυγώνει.
Από τις ταινίες του Κριστόφ Κισλόφσκι για τις οποίες συνέθεσε πρωτότυπη μουσική ο Ζμπίγκνιου Πράισνερ -ένα αξεπέραστο δημιουργικό σερί που ξεκίνησε το 1985 με το «Χωρίς τέλος» και ολοκληρώθηκε με την «Κόκκινη Ταινία» το 1994, δύο χρόνια πριν από τον πρόωρο θάνατο σε ηλικία μόλις 54 ετών του Πολωνού auteur που φιγουράρει σταθερά στις υψηλότερες θέσεις κάθε άξιας λόγου λίστας με τους σημαντικότερους σκηνοθέτες όλων των εποχών- είναι φυσικά πολύ περισσότερες εκείνες άλλων.
Με αφετηρία την αυγή των 80s, οπότε και ο νεαρός, τότε, απόφοιτος φιλοσοφικών και ιστορικών σπουδών έγινε συνθέτης κατά τύχη, όπως έχει πει πολλάκις στο παρελθόν και επαναλαμβάνει στη συνέντευξη που παραχώρησε στην Popaganda, μέχρι και σήμερα, στα 65 του, ο Πράισνερ έχει υπάρξει ένας από τους πιο παραγωγικούς δημιουργούς μουσικής για κινηματογράφο, χώρια τις δουλειές του για το θέατρο, την τηλεόραση ή τις υπόλοιπες συμφωνικές συνθέσεις του – ανάμεσά τους κατέχει προφανώς εξέχουσα θέση το έργο Requiem for My Friend, ο αποχαιρετισμός στον καρδιακό του φίλο και συνεργάτη.
Πέμπτη 21 Μαΐου 2020
Δείτε την ταινία Ιωσήφ ο Ησυχαστής που πήρε 5 βραβεία στο φεστιβάλ του Λονδίνου | Αέναη επΑνάσταση
Το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στη ζωή του Αγιορείτη ασκητή, Γέροντα Ιωσήφ του Ησυχαστή, ο οποίος αγιοκατατάχθηκε στις 9 Μαρτίου 2020 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έλαβε πέντε βραβεία από την επιτροπή του φεστιβάλ, συμπεριλαμβανομένου και του βραβείου για το βίντεο που συνοδεύει το τραγούδι «Μια προσευχή για όλους» (βλ. παρακάτω βίντεο) με στίχους του ίδιου του Γέροντα από το βιβλίο «Γέροντας Ιωσήφ – Επιστολές και Ποιήματα» και το οποίο ερμηνεύει ο Τζόναθαν Τζάκσον, ο χολιγουντιανός ηθοποιός που ενσαρκώνει και το ρόλο του γέροντα Ιωσήφ του Ησυχαστή στο ντοκιμαντέρ. (σε παρακάτω βίντεο και συνέντευξη επεξηγεί πως έγινε Χριστιανός Ορθόδοξος)
Η κριτική επιτροπή απένειμε, μεταξύ άλλων:
- Βραβείο του Καλύτερου Δημιουργικού Ντοκιμαντέρ στην παραγωγή του Ινστιτούτου Άγιος Μάξιμος ο Γραικός, για τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή, και το
- βραβείο καλύτερου ηθοποιού στον Χολυγουντιανό ηθοποιό και τραγουδιστή, Jonathan Jackson για το ρόλο του Αγίου Ιωσήφ στο ντοκιμαντέρ.
- Βραβείο Ειδικής Μνείας στους μοναχούς της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου στο Άγιο Όρος, για την επιμέλεια, και τη συμμετοχή τους στο ντοκιμαντέρ, ενώ
- Τιμητικό Βραβείο δόθηκε στους ίδιους μοναχούς για την πνευματική και κοινωνική τους συμβολή σε όλον τον κόσμο.
Στις 21 Μαΐου από τις 9:00 το πρωί (ώρα Ελλάδος) ως και τις 22 Μαΐου ακριβώς την ίδια ώρα θα μπορεί το κοινό να παρακολουθήσει το ντοκιμαντέρ «Ιωσήφ ο Ησυχαστής» στην πλατφόρμα του φεστιβάλ ταινιών του Λονδίνου (LGFF), το οποίο θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά, λόγω των μέτρων για τον κορωνοϊό, για τα θέατρα και τους κινηματογράφους στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Δείτε και το Αφιέρωμα: Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής και Σπηλαιώτης
Περίληψη: Πρόκειται για την ιστορία ενός ασκητού του Αγίου Όρους του οποίου πρόσφατα το Οικουμενικό Πατριαρχείο προανήγγειλε την αγιοκατάταξή. Το ντοκιμαντέρ φέρει το μοναχικό του όνομα: Γέροντας Ιωσήφ, ο Ησυχαστής. Περιέχει σκηνές από τα παιδικά του χρόνια στο νησί της Πάρου, τη μετάβαση του στην Αθήνα και τις δραστηριότητές του εκεί και την ζωή του στο Άγιον Όρος. Ο Γέροντας Ιωσήφ, δέχτηκε από τον Θεό την πρόσκληση για την ασκητική ζωή και το 1921 έγινε μοναχός. Συνάντησε έμπειρους ασκητές, εκ των οποίων πρόσφατα κάποιοι αγιοκατατάχτηκαν. Πολύ σύντομα δέχτηκε μεγάλες αποκαλύψεις από τον Θεό και ταυτόχρονα μεγάλους δαιμονικούς πειρασμούς. Έζησε με προσευχή, νηστεία και αγρυπνία, έλαβε την Χάρη του Αγίου Πνεύματος, και απέκτησε χαρίσματα προοράσεως και προφητείας. Σύντομα δέχτηκε μαθητές, όπου ήδη ο ένας από αυτούς αγιοκατατάχτηκε: ο Όσιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης. Άλλοι τρεις από τους μαθητές του έγιναν ηγούμενοι σε μοναστήρια του Αγίου Όρους, όπως ο ίδιος το προφήτευσε. Δημιουργήθηκαν από την πνευματική του γενεά μοναστικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα, Κύπρο, Αμερική, Καναδά, και σε άλλα μέρη του κόσμου. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες σύγχρονες οσιακές μορφές του Αγίου Όρους, και ευρύτερα της Εκκλησίας.
Το ντοκιμαντέρ θα μπορείτε να το παρακολουθήσετε στον παρακάτω σύνδεσμο μόνο στις ημερομηνίες που αναφέρουμε (21 ως 22 Μαΐου από τις 9:00 ως τις 9:00 ώρα Ελλάδος)
Δείτε το:
Το παρακάτω βίντεο για το τραγούδι «Μια προσευχή για όλους» (Α prayer for all), που βασίζεται σε ένα ποίημα που έγραψε ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και ερμηνεύει ο Τζόναθαν Τζάκσον, πήρε το Βραβείο Καλύτερου Βίντεο Κλιπ!
Παρασκευή 10 Απριλίου 2020
Η έβδομη τέχνη στην εποχή του πανικού. Ή έβδομη σφραγίδα του Μπέργκμαν
Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2020
Το Αληθές, το Αγαθό και το Ωραίο
από Roger Scruton
Επιτρέψτε μου αρχικά να πω μερικά πράγματα για την τέχνη και την αλήθεια. Ο Διαφωτισμός (εννοώ εδώ το πλήθος των διακινούμενων ιδεών που ξεκίνησε στις αρχές του 17ου αιώνα και συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 19ου), αυτή η περίοδος της ιστορίας του πνεύματος, έφερε μαζί της, όπως είμαι σίγουρος πως γνωρίζετε, μια κάποια έλλειψη του θρησκευτικού στοιχείου στην καθημερινή ζωή ως αποκούμπι. Ίσως σε αυτήν την πλευρά του κόσμου αυτή η έλλειψη δεν έγινε και τόσο αισθητή. Αλλά βεβαίως, κανείς δεν ζούσε τότε σε αυτά τα μέρη. Όμως οι πρόγονοί σας, χαμένοι κάπου στο δρόμο προς τα εδώ, πιθανόν επηρεάστηκαν από αυτό το μεγάλο κίνημα των ιδεών που ξεκίνησε στην Ευρώπη και αναγνώρισε πως το επιστημονικό κοσμοείδωλο, που είχε έρθει στο προσκήνιο με τον Newton, απειλούσε τις αφελέστερες των θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Μεταξύ των μορφωμένων (ειδικότερα στη Γαλλία, τη Βρετανία αλλά και τη Γερμανία) ξεκίνησε μια προσπάθεια να βρεθεί μια εναλλακτική πηγή νοήματος ως υποκατάστατο του θρησκευτικού. Το υποκατάστατο αυτό βρέθηκε στην τέχνη επειδή, για διάφορους λόγους, η τέχνη θεωρήθηκε πως ανήκει σε διαφορετικής τάξεως πραγματικότητα από την επιστήμη. Η επιστήμη αποτελούσε απειλή για τη θρησκεία. Πράγματι, διότι υπονόμευε τις παλαιότερες ερμηνείες καταστάσεων όπου ο Θεός κατείχε μια ιδιαίτερα σημαντική θέση. Η τέχνη όμως έδειχνε να παρουσιάζει μια διαφορετική οπτική του κόσμου από την επιστήμη, μια οπτική που διατηρούσε το μυστήριο των πραγμάτων, δεν το αρνούνταν. Εφόσον το μυστήριο είχε τόση σημασία, γιατί να μη στραφεί κανείς στην τέχνη ως πηγή νοήματος;
Έξαφνα λοιπόν η τέχνη ως ανθρώπινη δραστηριότητα έρχεται στο προσκήνιο και μαζί της γεννιέται το ζήτημα της αισθητικής-λέγοντας αισθητική εννοούμε τη φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου. Θα αναφέρω εδώ τρεις σημαντικές μορφές: τον Shaftesbury, τον Baumgarten και τον Kant. Ο Shaftesbury ήταν Άγγλος φιλόσοφος, 3ος κόμης του Schaftesbury, και υπήρξε μαθητής του John Locke (ο οποίος έγραψε δοκίμια σχετικά με τον ρόλο του ωραίου στη διαμόρφωση του ανθρώπινου πνεύματος που άσκησαν μεγάλη επίδραση). Ο Shaftesbury, ως παιδαγωγός, ήταν άνθρωπος που ένιωσε ως καθήκον του το να επιστήσει την προσοχή των συγχρόνων του στην πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ζωής, και στις παρηγοριές που μπορεί κανείς να βρει εκεί. Η ομορφιά είναι μια από αυτές. Άσκησε μεγάλη επίδραση, αν και οι θεωρίες του είναι αρκετά ασυγκρότητες. Ο Baumgarten ήταν ο άνθρωπος που επινόησε τον όρο «Αισθητική» ως όνομα μιας περιοχής επιστημονικών σπουδών. Το βιβλίο του με τον τίτλο Aesthetica αφορούσε την ποιητική τέχνη. Η πρωτότυπη ελληνική λέξη «αίσθησις» (Aesthesis στο πρωτότυπο (Σ.τ.Μ.) σημαίνει το (συν)αίσθημα. Υπάρχει και σε μας, στη λέξη «αναισθητικό». Η βάσανος του Baumgarten στο Aesthetica ήταν να καταδείξει πως η ποίηση αποκαλύπτει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση, όχι μέσω του αφηρημένου διανοείσθαι αλλά μέσω του συγκεκριμένου αισθήματος. Επομένως, πρόκειται για μια αλήθεια διαφορετικού είδους, με ξεχωριστό ρόλο και αξία στη ζωή μας. Εκείνος ξεκίνησε όλο το εγχείρημα του διαχωρισμού της καλλιτεχνικής οπτικής από την κυριολεκτική, και πιθανόν επιστημονική ματιά του κόσμου. Ο Kant, ιδιαίτερα επηρεασμένος από τον Baumgarten, ανέλαβε τα ηνία και συνέγραψε το πρώτο συστηματικό έργο περί αισθητικής.
Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2019
ΠΡΟΣΚΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2019
Βυζαντινή τέχνη
Ἡ βυζαντινὴ ζωγραφικὴ δὲν ἀναπαριστοῦσε τοὺς θεοὺς τοῦ Ὀλύμπου, ἀλλὰ τοὺς μάρτυρες, τοὺς ἁγίους, τοὺς ἀγγέλους καὶ τὸ Χριστό. Στὴ θέση τῶν γυμνῶν καὶ ρωμαλέων σωμάτων τῆς κλασσικῆς τέχνης, ἡ ζωγραφικὴ ἔπρεπε νὰ παριστάνη ὄντα ἀσκητικὰ καὶ ἐξαϋλωμένα. Ἐπὶ πλέον ὤφειλε νὰ παριστάνη ὄντα, πού, ἀντίθετα πρὸς τὶς μυθικὲς μορφὲς τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς, ἔζησαν πραγματικὰ πάνω στὴ γῆ. Γι’ αὐτὸ δὲν τὴν ἀπασχολοῦσε πιὰ ἡ ἰδανικὴ ὀμορφιὰ ἀλλὰ ἡ ἐκφραστικὴ ὀμορφιὰ ποὺ προήρχετο ἀπὸ τὴν παράσταση τοῦ προσώπου. Ἡ τάση πρὸς τὴν προσωπογραφία ἐκδηλώθηκε πρῶτα στὴν ἑλληνιστικὴ ἐποχή, μιὰ ἐποχὴ ὅπου ἄρχισε νὰ προσδίδεται μεγαλύτερη σπουδαιότητα στὴν προσωπικότητα, ὅπως τὸ ἀποδεικνύουν τὰ πορτραῖτα τοῦ Fayum. Ἀλλὰ στὴ βυζαντινὴ ζωγραφικὴ εἶχαν σχεδὸν ἐγκαταλείψει τὸ νατουραλισμό, οἱ μορφὲς ἀπέβησαν διδιάστατες, περιορισμένες ἀπὸ περιγράμματα· καὶ τοῦτο γιατὶ σκοπὸς πιὰ δὲ ἦταν ἡ μίμηση ἁπλῶς τῆς ἐξωτερικῆς ὄψεως, ἀλλ’ ἐπίσης ἡ ἔκφραση τῶν ἐσωτερικῶν βλέψεων πρὸς τὸ θεῖο καὶ πρὸς ὅ,τι ἀπεκάλυπτε τὸ βάθος τῆς ψυχῆς.
Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2019
«Συγκατάμιξις θείου κάλλους»· Ἁγία Γραφή καί Ἐκκλησιαστική Τέχνη
Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2019
Βυζαντινή τέχνη
Ἡ βυζαντινὴ ζωγραφικὴ δὲν ἀναπαριστοῦσε τοὺς θεοὺς τοῦ Ὀλύμπου, ἀλλὰ τοὺς μάρτυρες, τοὺς ἁγίους, τοὺς ἀγγέλους καὶ τὸ Χριστό. Στὴ θέση τῶν γυμνῶν καὶ ρωμαλέων σωμάτων τῆς κλασσικῆς τέχνης, ἡ ζωγραφικὴ ἔπρεπε νὰ παριστάνη ὄντα ἀσκητικὰ καὶ ἐξαϋλωμένα. Ἐπὶ πλέον ὤφειλε νὰ παριστάνη ὄντα, πού, ἀντίθετα πρὸς τὶς μυθικὲς μορφὲς τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς, ἔζησαν πραγματικὰ πάνω στὴ γῆ. Γι’ αὐτὸ δὲν τὴν ἀπασχολοῦσε πιὰ ἡ ἰδανικὴ ὀμορφιὰ ἀλλὰ ἡ ἐκφραστικὴ ὀμορφιὰ ποὺ προήρχετο ἀπὸ τὴν παράσταση τοῦ προσώπου. Ἡ τάση πρὸς τὴν προσωπογραφία ἐκδηλώθηκε πρῶτα στὴν ἑλληνιστικὴ ἐποχή, μιὰ ἐποχὴ ὅπου ἄρχισε νὰ προσδίδεται μεγαλύτερη σπουδαιότητα στὴν προσωπικότητα, ὅπως τὸ ἀποδεικνύουν τὰ πορτραῖτα τοῦ Fayum. Ἀλλὰ στὴ βυζαντινὴ ζωγραφικὴ εἶχαν σχεδὸν ἐγκαταλείψει τὸ νατουραλισμό, οἱ μορφὲς ἀπέβησαν διδιάστατες, περιορισμένες ἀπὸ περιγράμματα· καὶ τοῦτο γιατὶ σκοπὸς πιὰ δὲ ἦταν ἡ μίμηση ἁπλῶς τῆς ἐξωτερικῆς ὄψεως, ἀλλ’ ἐπίσης ἡ ἔκφραση τῶν ἐσωτερικῶν βλέψεων πρὸς τὸ θεῖο καὶ πρὸς ὅ,τι ἀπεκάλυπτε τὸ βάθος τῆς ψυχῆς.
Γιὰ νὰ φθάσουν στὸ ἀποτέλεσμα αὐτό, καὶ ἡ ἀσχήμια ἀκόμη, μὲ τὴν ἀπώθηση ποὺ προκαλεῖ, μποροῦσε νὰ ἑλκύση τὴν προσοχὴ τοῦ θεατῆ νὰ συγκεντρωθῆ σ’ ὅ,τι ὑψηλὸ περιεῖχε ἡ ἔκφραση. Σ’ ὅλες τὶς περιπτώσεις τὸ πρόσωπο, καὶ εἰδικώτερα τὰ μάτια, ἔγιναν τὸ σπουδαιότερο μέσον ἐκφράσεως, καὶ γι’ αὐτὸ στὴ βυζαντινὴ ζωγραφικὴ τὰ πρόσωπα δὲν παριστάνονται ποτὲ σχεδὸν πλαγίως, ἀλλὰ κατὰ μέτωπο ἢ κατὰ τὰ τρία τέταρτα. Οἱ ἄνθρωποι ἀκόμη καὶ οἱ ἄγγελοι ἦσαν κατὰ κανόνα ντυμένοι μὲ χιτῶνες ποδήρεις ποὺ ἔκρυβαν τὸ σῶμα· ἡ στάση τους δὲν ἦταν φυσική, ἔμοιαζαν νὰ αἰωροῦνται πάνω στὴ γῆ καὶ ἡ παράστασή τους ἦταν τοποθετημένη σ’ ἕνα χρυσὸ φόντο μονόχρωμο ποὺ ἔπρεπε νὰ ὑποβάλη τὸ ἄπειρο φῶς τῶν οὐρανῶν· ἔμοιαζαν λοιπὸν σὰν νὰ μὴ ἦσαν τοῦ κόσμου τούτου.
Σάββατο 31 Αυγούστου 2019
Το κατά Παζολίνι Ευαγγέλιο
Παρασκευή 16 Αυγούστου 2019
Αντρέϊ Ταρκόφσκι:ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΑΣ ΚΟΣΜΟ
Αντρέϊ Ταρκόφσκι.
|
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΑΣ ΚΟΣΜΟ
Παρασκευή 26 Απριλίου 2019
Regis Debray: Εγκώμιον αγίων Εικόνων!
Δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι σπάνια ακούστηκαν, από χείλη κοσμικού, μεγαλύτερες αλήθειες από αυτές του σ.: «Η νέα θεότητα λέγεται επικαιρότητα: Η Ενσάρκωση στο ακρότατο όριό της. Η μικρή οθόνη δεν πάλλει το φως της ογδόης ημέρας, αυτό της αποκαλυπτικής όρασης που θα μας επιτρέψει επιτέλους να δούμε τον Θεό στην πληρότητά του… Έχει μετριότερους στόχους: φωτίζει τις επτά ημέρες της εβδομάδος ακτινοβολώντας μας πραγματικότητα. Η χριστιανική Εικόνα έλεγε: ο Θεός σας είμαι παρών. Η μεταχριστιανική Εικόνα: το παρόν είμαι ο Θεός σας». Όπου το πρώτο, είναι το του Χριστού «Κι εγώ θα είμαι μαζί σας πάντα, ώς τη συντέλεια του κόσμου» και το δεύτερο, ο άρχων του κόσμου τούτου, προσκυνήστε με… Τα “Φώτα” της συνεχούς προόδου έχουν σβήσει και ο κόσμος έχει γυρίσει στο σκοτεινό παρελθόν: «Η χριστιανική Εικόνα παραπέμπει υπερφυσικά στο Είναι από το οποίο και απορρέει, η καλλιτεχνική εικόνα το ανα-παριστά τεχνητά, η απευθείας εικόνα εκλαμβάνεται φυσιολογικά ως το Είναι. Μετά την ιδέα της οπισθοδρομικής προόδου και της βαλκανίζουσας παγκοσμιοποίησης, οφείλουμε να δεχτούμε την πραγματικότητα ενός άλλου παραδόξου: την ηλεκτρονική κοινωνία ως πρωτόγονη κοινωνία».